Hiểu biết về đau đầu

Đau đầu có thể đi từ mức chỉ gây khó chịu đến mức gây nguy hiểm. Những cơn đau đầu thường xuyên, nghiêm trọng có thể làm gián đoạn cuộc sống hàng ngày và có thể khiến các bệnh nhân tìm đến sự hỗ trợ từ các bác sĩ hoặc bộ phận cấp cứu.

Đau đầu thường được chia thành hai loại. Những trường hợp không liên quan đến một bệnh nào đó được gọi là đau đầu nguyên phát, trong khi đau đầu xuất phát từ chứng bệnh nào đó được gọi là đau đầu thứ phát.

Trong hơn 200 loại đau đầu đã được xác định bởi Hiệp hội đau đầu quốc tế, thì phần lớn các cơn đau đầu là do căng thẳng, một loại đau đầu nguyên phát.

Phụ nữ thường dễ bị đau đầu hơn nam giới, nhưng một số loại xảy ra thường xuyên hơn ở nam giới. Trẻ em cũng có thể bị ảnh hưởng bởi đau đầu.

Đau đầu phát triển như thế nào

Đau đầu không phải do đau trong não do thực tế là không có thụ thể thần kinh nào cảm nhận được cơn đau trong mô não. Thay vào đó, cơn đau bắt đầu ở các dây thần kinh cảm giác, cơ và mạch máu gần não và ở da đầu, cổ và mặt.

Phù nề hoặc căng cơ ở khu vực này có thể khiến dây thần kinh gửi tín hiệu đau đến não, dẫn đến đau đầu. Hành động gây đau đầu khi chuyển động thường không rõ ràng, nhưng có thể bao gồm:

• Uống rượu
• Ăn một loại thực phẩm nào đó
• Có bệnh hoặc tình trạng y tế
• Ngủ không đủ giấc
• Thiếu dinh dưỡng
• Làm việc nhiều giờ, đặc biệt là với máy tính
• Bỏ bữa
• Nghiến chặt hàm
• Trải qua căng thẳng

Đau đầu có thể tiến triển đột ngột hoặc dần dần và kéo dài từ vài giờ đến vài ngày, tùy thuộc vào loại đau đầu.

Khi đau đầu là một trường hợp cấp cứu

Trong một vài trường hợp, đau đầu có thể là dấu hiệu của một vấn đề nghiêm trọng. Nếu đau đầu là đau bất thường, xảy ra đột ngột và cảm thấy như  cơn đau đầu dữ dội nhất trong cuộc đời của bạn, thì một chuyến đi đến phòng cấp cứu hoặc gọi cấp cứu được khuyến cáo.

• Sơ cứu cũng cần thiết nếu đau đầu bao gồm:
• Co giật
• Nói chậm, tê đột ngột hoặc không thể di chuyển bình thường
• Cổ cứng, lú lẫn hoặc sốt
• Một tác động đến đầu vừa xảy ra
• Đau tai hoặc mắt
• Ngất xỉu hoặc mất ý thức
• Nôn mửa hoặc buồn nôn không có lý do rõ ràng
• Mất thị lực kéo dài
• Khó thở

Những triệu chứng như vậy có thể chỉ điểm đến đột quỵ, viêm màng tủy sống hoặc một phình mạch não – tất cả đều là các vấn đề sức khỏe lớn.

Trẻ em bị đau đầu tái phát và những người có bệnh lý nền bị đau đầu cũng nên đi khám bác sĩ.

Đau đầu có thể nhẹ, dữ dội, kéo dài hoặc hết trong vài giờ. Mỗi loại đau đầu có các triệu chứng và vùng khu trú riêng.

Đau đầu dạng căng thẳng, đau nửa đầu và đau đầu từng cụm là một trong những chứng đau đầu nguyên phát được biến đến và phổ biến nhất – đau đầu không liên quan đến tình trạng bệnh lý nền.

Đau đầu dạng căng thẳng

Đau đầu dạng căng thẳng là một cơn đau đầu phổ biến được đặc trưng bởi đau không phải đau nhoi ở mức độ trung bình đến nặng ở trán, da đầu và cổ. Đau đầu dạng căng thẳng xảy ra khi các cơ da đầu và cổ trở nên căng cứng, chẳng hạn như tình trạng khẩn trương, căng thẳng, sợ hãi và / hoặc các vấn đề về cảm xúc.

Khoảng 90% tất cả các cơn đau đầu là do căng thẳng, nó có thể xảy ra ngay lập tức và tiếp sau đó hoặc mỗi ngày. Đau đầu dạng căng thẳng không phải là loại đau đầu nghiêm trọng nhất nhưng trong một số trường hợp, chúng có thể kéo dài chừng một tuần.

Các triệu chứng thường bao gồm đau mơ hồ hoặc âm ỉ ở hai bên đầu, bao gồm cả vùng thái dương. Một cảm giác nặng tức hoặc căng cơ có thể được cảm thấy ở phía trước mặt hoặc đầu hoặc trong vùng đeo băng đô xung quanh đầu.

Còn được gọi là đau đầu do stress hoặc đau đầu do co cơ, đau đầu dạng căng thẳng có xu hướng bắt đầu ở tuổi thiếu niên và đạt đến đỉnh khi các bệnh nhân ở độ tuổi 30. Phụ nữ có nhiều khả năng bị đau đầu dạng căng thẳng hơn nam giới.

Co thắt cơ ở da đầu, hàm, cổ và vai thường dẫn đến đau đầu dạng căng thẳng. Làm việc quá sức, thiếu ngủ (gồm cả ngưng thở khi ngủ), bỏ bữa hoặc uống rượu làm tăng nguy cơ đau đầu dạng căng thẳng. Stress và lo lắng cũng có thể là yếu tố nguy cơ.

Đau nửa đầu

Đau nửa đầu là một cơn đau đầu tái phát gây ra đau nhói từ trung bình đến nặng và đau ở một bên đầu. Các triệu chứng khác có thể có buồn nôn và nhạy cảm với ánh sáng và / hoặc âm thanh. Đau cổ liên quan đến chứng đau nửa đầu là phổ biến và có thể bắt đầu trước hoặc trong một cơn đau nửa đầu.

Kéo dài từ khoảng bốn đến 72 giờ, cơn đau nửa đầu có thể giảm dần. Hầu hết mọi người không thể làm việc hoặc hoạt động bình thường trong cơn đau nửa đầu, và cần được nghỉ ngơi tại giường cho đến khi các triệu chứng giảm bớt.

Đau nửa đầu là loại đau đầu nguyên phát phổ biến thứ hai, ảnh hưởng đến một trong 7 người Mỹ.

Chứng đau nửa đầu thường gặp ở phụ nữ hơn nam giới, với phụ nữ từ 18 đến 44 tuổi bị ảnh hưởng nhiều nhất. Trẻ em cũng có thể bị đau nửa đầu.

Ngoài cơn đau dữ dội, đau nhói – thường ở phía trước đầu – đau nửa đầu thường đi kèm với một số triệu chứng khác, chẳng hạn như:

• Buồn nôn
• Nôn
• Nhạy cảm với ánh sáng và âm thanh

Một số ít người bị chứng đau nửa đầu sẽ nhận được một dấu hiệu cảnh báo về cơn đau nửa đầu sắp tới, được gọi là cảm giác báo trước. Cảnh báo này có thể bao gồm hình ảnh của đèn nhấp nháy và các thay đổi hình ảnh khác trước khi cơn đau nửa đầu xảy ra. Cảm giác râm ran như kiến bò hoặc khó nói cũng có thể xảy ra trước một cơn đau nửa đầu ở một số người.

Cơn đau nửa đầu có thể được kích hoạt bởi một số yếu tố, bao gồm ăn một số loại thực phẩm, thay đổi thời tiết, giấc ngủ bị gián đoạn và bỏ qua một bữa ăn. Đau đầu xảy ra trong khoảng thời gian kinh nguyệt của phụ nữ hoặc trong thời kỳ rụng trứng được gọi là chứng đau nửa đầu kinh nguyệt.

Đau đầu từng cụm

Đau đầu từng cụm là tồi tệ nhất và tiến triển nhanh chóng. Cơn đau thường đạt đến đỉnh và giữ ở mức độ nghiêm trọng trước khi giảm dần. Đau đầu thường thấy ở một bên đầu hoặc xung quanh một mắt, gây sâu bên trong hoặc đau buốt. Nghẹt mũi có thể đi kèm với cơn đau, và mũi hoặc mắt bị ảnh hưởng có thể bị sưng hoặc đỏ.

Đau hơn đau nửa đầu, nhưng thời gian lại ngắn hơn, đó là đau đầu từng cụm. Cái tên này xuất phát do những cơn đau đầu xuất hiện đến vài lần trong một ngày. Đau đầu từng cụm thường kéo dài khoảng 15 phút đến ba giờ, sau đó biến mất – đôi khi trong nhiều tháng – tuy nhiên, một số người bị đau đầu liên tục.

Đau đầu từng cụm là tồi tệ nhất và tiến triển nhanh chóng. Cơn đau thường đạt đến đỉnh và giữ ở mức độ nghiêm trọng trước khi giảm dần. Đau đầu thường thấy ở một bên đầu hoặc xung quanh một mắt, gây sâu bên trong hoặc đau buốt. Nghẹt mũi có thể đi kèm với cơn đau, và mũi hoặc mắt bị ảnh hưởng có thể bị sưng hoặc đỏ.

Các bệnh nhân có thể trở nên kích động trong cơn đau đầu, và cảm thấy cần phải di chuyển xung quanh hoặc tránh xa những người khác.

Đau đầu từng cụm là đau đầu nguyên phát ít gặp nhất và thường xảy ra ở nam nhiều hơn nữ. Những người từ 20 đến 50 tuổi bị ảnh hưởng nhiều nhất.

Bởi vì đau đầu từng cụm thường xảy ra vào mùa xuân và mùa thu, nên đôi khi chúng được quy kết một cách không chính xác là do dị ứng.

Các dạng đau đầu khác

• Đau đầu do các bệnh xoang. Các triệu chứng thường bao gồm đau liên tục ở trán, xương gò má hoặc sống mũi. Người bệnh có thể bị sưng ở mặt và cảm giác đầy tai.
• Đau đầu hồi ứng. Sử dụng thuốc giảm đau thường xuyên có thể gây ra đau đầu hồi ứng. Thay vì giảm đau, thuốc lại gây đau đầu.
• Đau đầu mãn tính hàng ngày. Cơn đau nói chung ở mức vừa, nhưng liên tục, trên đỉnh hoặc hai bên đầu. Trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn có thể bị đau đầu mãn tính hàng ngày.

Điều trị và phòng ngừa đau đầu

Trong khi đau đầu nhẹ thường có thể được điều trị bằng thuốc giảm đau không kê đơn, giảm đau đầu mức độ nặng thường đạt được kết quả tốt nhất với sự giúp đỡ của bác sĩ.

Một số loại thuốc theo toa có thể làm giảm cơn đau, và bác sĩ cũng có thể giúp từng bệnh nhân học các kỹ thuật để giảm căng thẳng – một yếu tố chính trong đau đầu – giúp ngăn ngừa đau đầu xảy ra.

Bác sĩ điều trị đau đầu

Đi khám bác sĩ điều trị chính được khuyến cáo đầu tiên. Hỏi bác sĩ về kinh nghiệm điều trị đau đầu của họ và tìm hiểu cách tiếp cận tổng thể để điều trị đau đầu của họ có thể hữu ích.

Xét nghiệm máu, chụp x-quang và MRI (chụp cộng hưởng từ) hoặc chụp CT (chụp cắt lớp vi tính) thường được thực hiện. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chuyển bệnh nhân đến một chuyên gia khác, tùy thuộc vào loại đau đầu và các vấn đề sức khỏe khác của người đó. Bác sĩ quản lý đau và bác sĩ thần kinh thường điều trị đau đầu. Bác sĩ chăm sóc chính cũng có thể giới thiệu bệnh nhân đến một trong những chuyên gia khác:

• Bác sĩ nhãn khoa nếu đau đầu ảnh hưởng đến mắt
• Bác sĩ dị ứng hoặc bác sĩ tai mũi họng nếu đau đầu do các bệnh xoang
• Chuyên gia đau đầu (không có sẵn ở tất cả các tiểu bang)
• Các bác sĩ nắn chỉnh cột sống hoặc chấn thương chỉnh hình khi liên quan đến các động tác của cột sống.

Viết một quyển nhật ký đau đầu và chia sẻ nó với bác sĩ có thể giúp bác sĩ chẩn đoán loại đau đầu và xác định phương pháp điều trị tốt nhất. Nhật ký nên mô tả mức độ nghiêm trọng và thời gian dài bao lâu. Theo dõi thực phẩm, giấc ngủ, thời tiết và thời gian chu kỳ kinh nguyệt (đối với phụ nữ) cũng rất tốt để viết vào nhật ký.

Một quyển nhật ký đau đầu có thể giúp cả bác sĩ và bệnh nhân xác định chính xác các yếu tố gây đau đầu. Nếu đau đầu xảy ra thường xuyên khi làm việc với máy tính thì thực hiện các điều chỉnh môi trường làm việc, nghỉ nhiều hơn hoặc mua kính mới có thể được cân nhắc.

Thuốc trị đau đầu

Một số loại thuốc hữu ích trong điều trị đau đầu được sử dụng đầu tiên cho các trường hợp khác. Thuốc chống trầm cảm và thuốc chống co giật ban đầu được thiết kế cho những người bị trầm cảm hoặc động kinh, thì bây giờ thường rất hữu ích trong việc điều trị những cơn đau đầu dữ dội.

Các loại thuốc được kê đơn để ngăn ngừa đau đầu có thể bao gồm:

• Thuốc chống trầm cảm ba vòng
• Thuốc chẹn beta (thường được sử dụng để điều trị huyết áp cao)
• Thuốc chống động kinh

Thuốc được sử dụng khi cần thiết, thay vì phòng ngừa, tốt nhất nên dùng càng sớm càng tốt sau khi cơn đau đầu bắt đầu. Điều này cho phép người đứng trước nỗi đau.

Hai loại thuốc dùng để giảm đau đầu dữ dội khi bắt đầu là triptans và dẫn xuất ergotamine. Triptans là một nhóm thuốc làm giảm đau, nôn và buồn nôn. Một số triptans phổ biến là sumatriptan (tên thương hiệu Imitrex), Zolmitriptan (Zomig) và rizatriptan (Maxalt). Các dẫn xuất của Ergotamine, chẳng hạn như Ergotamine (tên thương hiệu Ereimar) và dihydroergotamine mesylate (Migranal) làm giảm đau nhói thường liên quan đến chứng đau nửa đầu.

Một số loại thuốc đau đầu được bán dưới dạng thuốc xịt mũi hoặc tiêm, cũng như dưới dạng viên nén hoặc viên nang. Các lựa chọn thay thế cho thuốc viên rất hữu ích khi buồn nôn làm cho không thể nuốt được một viên thuốc. Các phương pháp điều trị khác được điều chỉnh theo các triệu chứng của một loại đau đầu cụ thể như liệu pháp oxy cho đau đầu dạng cụm.

Kỹ thuật can thiệp có thể được sử dụng như một phương pháp điều trị đau đầu. Tiêm Botulinum toxin (Botox) ở những khu vực được chỉ định cũng như các chẹn thần kinh có thể hiệu quả.

Chiến lược giảm đau không dùng thuốc

Thuốc thường chỉ là một phần của kết quả điều trị thành công cho những cơn đau đầu dữ dội. Nhiều người thấy rằng chỉ cần nằm xuống hoặc ngủ trưa là có lợi trong điều trị đau đầu. Vì căng thẳng và lo lắng thường là yếu tố nguy cơ, nên các kỹ thuật giảm căng thẳng cũng thường được khuyên dùng.

Liệu pháp thư giãn có thể mang lại cho bệnh nhân cảm giác kiểm soát tốt hơn các triệu chứng của họ. Ví dụ phản hồi sinh học giúp mọi người học cách kiểm soát các chức năng cơ thể liên quan đến căng thẳng để giảm đau như huyết áp và sự căng cơ.

Trong một số trường hợp, phương pháp tiếp cận bên ngoài y học phương Tây là hữu ích. Một số lựa chọn được sử dụng rộng rãi bao gồm:

• Châm cứu
• Thảo dược trị liệu
• Mát xa
• Thiền
• Yoga

Một số chiến lược giảm đau rất dễ thực hiện tại nhà. Áp dụng túi chườm nóng hoặc lạnh, hoặc hướng dòng nước nóng vào sau gáy có thể làm giảm cơn đau trong một số trường hợp.

Thực hành các thói quen lành mạnh nói chung, bao gồm tập thể dục đều đặn và ngủ đủ giấc cũng giúp giảm căng thẳng.